به همت معاونت پژوهش مرکز آموزشهای غیرحضوری چندین نشست علمی به مناسبت فرارسیدن هفته پژوهش، برگزار گردید.
در اولین روز این نشست، با عنوان: "امامت در ترازوی نقد متنی: واکاوی تعارضات ادعایی در نهجالبلاغه"، سرکار خانم دکتر اعظم حسینپور اصل، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان محور نشست را امامت از منظر نصّ و متن و واکاوی تعارضات ادعایی در نهجالبلاغه معرفی کردند. ایشان با بیان اینکه در سالهای اخیر، از خود نهجالبلاغه بر علیه نهجالبلاغه برای زیرسؤالبردن دیدگاهها و عقاید شیعه استفاده میشود؛ ضرورت تبیین اینکه آیا عباراتی از نهجالبلاغه با کلیت بحث امامت در قرآن و سنت همخوانی دارد یا نه را خاطرنشان کردند. ایشان پژوهش و بررسی در مورد تعارضات از منابع مختلف که گاه امامت علی (علیهالسلام) را نفی یا با خلفا مقایسه میکنند و نقد تقطیعهای عباراتی از نهجالبلاغه که به این نتیجهها منجر میشود را لازم و ضروری دانستند.
دکتر حسینپور در ادامه افزود: تعارضاتی که برخی پژوهشگران بیرونی و نیز برخی افراد داخلی به نهجالبلاغه نسبت میدهند مبنی بر این است که نهجالبلاغه یا علیه امامت سخن میگوید یا از امامت علی (علیهالسلام) سخن نمیگوید. همچنین نگاه تازهای مطرح شده که برخی از تعارضات از نهجالبلاغه، علیه نهجالبلاغه و علیه دیدگاههای شیعه استفاده میکنند و موجب شبهه میشود. برخی عباراتی مطرح میشود که با تفسیرهای تقطیعی، به نفی نصب امامت میانجامد. در برابر، مجموعه عبارات نهجالبلاغه نشان میدهد که امامت از سوی خدا یا پیامبر (ص) یا اهلبیت (ع) بهعنوان جایگاهی الهی معرفی میشود.
ایشان در ادامه به بررسی آنچه بهعنوان امامت در نهجالبلاغه مطرح شده و نشاندادن اینکه این عبارات با باورهای شیعه درباره امامت سازگار است؛ به شرح موارد ذیل پرداختند؛
- محورهای چهارگانه امامت در نهجالبلاغه
۱ - امامت تحققبخش حاکمیت الهی (تعیین و نصب الهی امام)
امامت از نظر نهجالبلاغه بهعنوان منصب الهی، باوجود نص یا نصب از جانب پیامبر (ص) تبیین میشود.
۲ -امامت عامل نظام امت و اساس دین
امام، محور و بنیانگذار نظم امت و پایدارکننده دین است؛ امامت پایههای دین را تقویت میکند و ادامه تعالیم قرآنی و نبوی را در امت حفظ میکند.
برخی منابع با استناد به خطبهها و عباراتی به تقویت این نقش میپردازند (با تأکید بر نقش آل محمد (ص) در نگهداری و تبیین دین).
۳ -امامت تحققبخش طاعت الهی
امام مبدأ اطاعت الهی است و با هدایت خود مردم را به مسیر الهی راهنمایی میکند.
در خطبهها و عبارات مختلف، اطاعت از امام و پیروی از سنت پیامبر بهعنوان راه رسیدن به طاعت و پذیرش حدود الهی مطرح میشود.
۴-ولایت امام هم سنگ ولایت الهی
خلافت/ولایت از منظر نهجالبلاغه با ولایت اهلبیت و تحقق حاکمیت الهی پیوند میخورد. عبارات نهجالبلاغه امام علی (علیهالسلام) را بهعنوان حجتهای الهی و خلیفه خدا معرفی میکند و بر ضرورت احیاء و حفظ حق ولایت اهلبیت تأکید دارد.
خانم دکتر حسین پور در پایان به بیان نکات روششناسی و دفاع از متن نهجالبلاغه اشاره داشتند که عبارتند از:
- منبعمحوری: عبارات نهجالبلاغه بهصراحت یا با تفسیرهای دقیق نشان میدهد که امامت با پایههای قرآنی و سنتی همسو است و نباید به شکل گزینشی به آن نگاه کرد.
- اعتراض به قرائتهای تقطیعی: تقطیع عبارات و استناد به یک جملۀ جدا از بافت کلی را نقد میکند و میکوشد نشان دهد که چنین قرائتی از نهجالبلاغه نمیتواند مبنای انکار امامت باشد.
- نمونههای نصّی: برخی خطبهها مانند خطبههای مربوط به نصب، شورا، بیعت، ولایت و نقش آل محمد (ص) در حفظ دین، بهعنوان شواهدی از امامت الهی و ولایت اهلبیت بحث میشوند.
- تأکید بر انسجام با قرآن و سنت: عبارات نهجالبلاغه باید در کنار آیات قرآن و روایات پیامبر (صلیالله علیه و آله و سلم) ارزیابی شوند تا تعارضی با باورهای اسلامی و شیعه ایجاد نکند.
