چکیده
در سیره ائمّه اطهار علیهم‌السلام، به‌عنوان رهبران دینی و سیاسی جامعه مسلمانان، چند اصل زیربنایی وجود دارد که به اندیشه و تفکرات آنان قوام بخشیده و عامل توسعه علمی فرهنگی حکومت و جامعه اسلامی است. این نوشتار بر آن است تا باتوجه‌به جایگاه عترت در کنار قرآن به‌عنوان جانشینان پیامبر در هدایتگری جامعه، تلاش‌های آن بزرگواران را در هدایت جامعه و مبارزه با ارزش‌های جاهلی با بیان یک مصداق مشخّص، تبیین کند. جاهلیت یعنی دور بودن انسان از واقعیت؛ چه در زمان پیامبر و چه در زمان حاضر. جاهلیت در زمان جدید به‌اندازه خود باعث سردرگمی افراد جامعه می‌شود که متأثر از برداشت‌های هر فرد از جامعه و پیرامون خود است. بهترین شیوه برای مواجهه با جاهلیت را پیشوایان معصوم علیهم‌السلام به ما آموخته‌اند. این پژوهش باهدف بررسی و کشف سیره ائمه اطهار (ع) در برخورد با جاهلیت زمان خودسامان یافت. ائمه اطهار (ع) به شیوه‌های مختلف به مقابله با ارزش‌های جاهلی در جامعه صدر اسلام می‌پرداختند. سیره مسالمت‌آمیز ایشان در مواجهه با ضد ارزش‌های جاهلی در ابتدا در قالب مواردی چون موعظه و ارشاد، جدال احسن و مدارا انجام می‌شد. همچنین در ادامه با رفتارهای قهرآمیز در قالب مواردی از قبیل اعراض و اعلان بیزاری از جاهلان، افشاگری، تبعید و جنگ به پیشگیری یا مقابله با ضد ارزش‌های جاهلی پرداخته‌اند. دستاوردهای به‌دست‌آمده از پژوهش نشان می‌دهد که رفتار ائمه با ارزش‌های جاهلی دارای مراتب و درجاتی است. در بسیاری از موارد با ارشاد و بیان احکام و گاه در برابر رفتار جاهلان واکنششان مقابله به ضد بود (مسئله قهرآمیزی) و در مواقع لزوم با شمشیر وارد میدان جهاد و مبارزه می‌شدند. پژوهشگر در این پژوهش با رویکرد تاریخی به تحلیل سیره مسالمت‌آمیز و قهرآمیز ائمه علیهم‌السلام در مواجهه با ضد ارزش‌های جاهلی در صدر اسلام پرداخته است.
واژگان کلیدی: سیره، امامان، صدر اسلام، مواجهه، مخالفان، ارزش‌های جاهلی
پدیدآورندگان
استاد داور: مهدی نورمحمدی
استاد راهنما: محمدرضا ملک ثابت
نویسنده: زهرا ابوالحسنی مقدم
سطح: سطح سه
رشته: تاریخ اسلام
برگزارکننده: قم
شهر: قم
مدرسه: قم - قم - مرکز آموزش‌های غیرحضوری
