چکیده
معاد و کیفیت تحقق آن یکی از مسائلی است که در ادیان و مذاهب مختلف موردبحث و نظر است؛ به‌طورکلی معاد در نگاه عدة زیادی عبارت از بازگشت انسان به زندگی بعد از مرگ است؛ به‌گونه‌ای که این زندگی در این دنیا محقق نمی‌شود. اما در مقابل برخی همچون اسماعیلیه معاد را از زاویه دیگری نگاه می‌کنند و آن را قیامت قائم در همین دنیا می‌دانند به این بیان که انسان‌ها در این عالم به سبب اعمال خویش به مرتبه‌ای از نورانیت می‌رسند که گاه دیگر از انجام امور شرعی نیز معاف می‌شوند و این به‌خاطر این است که آن‌ها معاد را روحانی می‌دانند و معتقدند که روح انسان به درجه‌ای از اعلی می‌رسد که به عقل اول یا نفس کلی که همان وصی و نبی است می‌رسد و این باعث می‌شود که او به رستگاری برسد.
به سبب همین اعتقاد در این نوشتار بر آن شدیم تا دیدگاه اسماعیلیه را بیان و نقد کنیم. چرا که با آنچه در معنای معاد و قیامت و بهشت و جهنم در آیات و روایات آمده (که اسماعیلیه نیز خود را معتقد به قرآن می‌داند) در تعارض و تضاد است. این بررسی به شیوه تحلیلی و توصیفی و به‌صورت کتابخانه‌ای انجام می‌شود.
کلید واژه: معاد، اسماعیلیه، روحانی، جسمانی.
